Kürt Mitolojisinden Bir Kesit: Demirci Kawa efsanesi

Ortadoğu’nun zorlu ve kanlı coğrafyasının asli yerlileri olan Kürtler,tarihte defalarca soyunun yok edilmesi tehdidiyle karşı karşıya gelmiş, ama bir şekilde yok olmaktan kurtulmayı başarmış efsunlu bir millettir. Onların yok edilişe karşı gösterdikleri direniş azmi, halkbilimine kaynaklık eden destanlarında ve efsanelerinde sıkça görülür. Bu efsanelerden biri, muktedir bir zalimin zulmüne karşı cesur ve iyi yürekli birkaç Kürt’ün başlattıkları özgürlük ve kurtuluş mücadelesini anlatan Demirci Kawa efsanesidir. 

Ortadoğu’dan Uzakdoğu’ya ve Hazar kıyılarına kadar geniş bir coğrafyada kabul gören efsanenin birbirinden farklı birkaç anlatım ve uyarlamasına rastlanmaktadır. Ancak, bir zalimin zulmüne karşı başlatılan ve zaferle sonuçlanan kurtuluş mücadelesi şeklindeki ana tema hepsinde aynı. Efsanenin çıkış yeri ise, günümüz KürtşehriMusul civarında bulunan Ninova olduğu yönünde genel bir kabul var. (Asurlara başkent olmuş şehir)

İşte DEMİRCİ KAWA EFSANESİ

Günümüzden 3.000, 3.500 yıl öncesine tarihlenen efsaneye göre Asurların Dehak (Zehak) adında çok zalim bir kralları vardır. Bu kral, egemenliği altındaki halka zulüm yapmakla kalmayıp onları sarayının özel yerlerinde beslediği yırtıcı hayvan ve çok zehirli yılanlarla da korkutarak dehşet saçmaktadır.

Kralın dehşet ve şiddeti devam ederken kafasında dayanılmaz ağrılar çıkmaya başlar ve kendisine çok acı verir. Egemenliği altındaki her yana haber salarak derdine derman bulacak şifacı aratır. Kısa zamanda sarayı dolduran, vicdan ve izan bakımından kraldan pek de aşağı olmayan birçok şifacı toplanır. Bunlar krala, her gün iki genç insan beyninin merhem yapılıp yaralara sürmesini önerir.

Bu tavsiye üzerine Zalim kral,her gün iki genç getirip saray kasabına teslim etmeleri için muhafızlarına emir verir. Bu canavarca uygulama yıllarca devam eder. Öyle bir zaman gelir kralın egemenliği altındaki Kürtsoyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Bu zulüm ve soykırım tehdidine son vermek için, aralarında Kawa adında bir demircinin de bulunduğu birkaç bilge adam gizlice görüşüp bir karar alır. Bu karar gereğince iki iyi ve cesur adam kasap olduklarını söyleyerek saraya sızmayı başarır.

Sarayın kanlı mahzeninde kontrolü ele alan bu iki iyi ve cesur adam, bundan böyle getirilen gençlerin kanlı mahzenden dışarıya çıkıp kurtulmalarını sağlarlar. Krala, insan beyni yerine kestikleri iki koyunun beynini gönderirler. Kral işin farkına varıncaya kadar birçok gencin hayatı kurtulur.

16 çocuğunu zalim krala kurban veren Demirci Kawa öncü görevini üstlenmiştir. O, bir yandan demirhanesinde gürz ve hançer gibi savaş aletleri imal ederken bir yandan da saraydan kaçırılan gençleri savaşa hazırlar. Ayrıca, umutsuz ve bezgin ahaliyi cesaretlendirip organize etmek de Kawa’nın öncülüğünde yürümektedir.

Nihayet harekete geçme vakti gelir. Demirci Kava eğittiği gençleri yanına alarak zalim kralın sarayına dayanır. Üzerinde rengârenk iş önlüğü, Elinde çekiciyle koruma çemberini yarıp Dehak’ın karşısına çıkar. Etraftakiler daha ne olduğunu anlamadan karlı, kafasına indirdiği bir çekiç darbesiyle öldürür.

Dehak’ın ölüm haberi yıldırım hızıyla etrafa yayılır. Yıllarca baskı altında kalan halk bir anda meydanlara doluşup şenlik ateşleri yakar. Acımasız Dehakı’n engellediği baharda geri gelir. Dağlar, tepeler, ormanlar ve Kırlar şenlik ateşleriyle aydınlanırken toprağa da can gelir. Her tarafı rengârenk çiçeklerle süsleyen tabiat ana insanların kurtuluş sevincine ortak olur.

Efsanedeki Demirci Kawa ve öldürülmekten kurtulan gençlerin Kürtlerin ataları olduğuna dair yaygın bir kabul eğilimi var.  Demirci Kawa’nın yeşil, kırmızı, sarı renkli önlüğü geleneksel Kürt kültür motiflerinin baskın rengi olarak yerleşik hale gelmiş. Bu renkler aynı zamanda tabiatın uyanışını yani ilkbaharın geldiğini betimler.Kawa,kor halindeki demiri döverken çıkan ışık demetleri ise yol gösterici meşaleyi simgeler. Kral Dehak’ın öldürüldüğü gün olarak kabul edilen 21 Aralık doğanın uyanışı ve kurtuluş bayramı olarak kutlanır.(Nevruz Bayramı)

Kâhta Haber/Mustafa KAYAHAN

Açıklama:

Bu efsanenin birkaç farklı içerik ve anlatımı var. Ben bu farklılıkların Kürtlerle bağlantısı olabilecek ortak noktalarından bir derleme yapmaya gayret ettim. Bunu yaparken çok bariz olan bazı tutarsızlıkları -kısmen- gidermeye çalıştım, ama asli temadan da uzaklaşmamaya özen gösterdim.