Birinci Bölüm
Kâhta Haber/Mustafa Kayahan
Dörner’in Hayatını anlattığımız bu yazı üç bölüm olarak yayımlanacaktır.
Birinci bölümde; “Dörner’in Çocukluğu ve Temel Eğitim Süreci, Üniversite ve Akademik Kariyer Süreci, 1938 Yılı Temmuz’unda Kommagene’ye İlk Sefer, Evlilik ve Savaş Yılları” başlığı altındaki konular işlenecektir.
İkinci bölümde; “Temmuz 1951 Kommagene’ye İkinci Geliş, 1953 Yılında Hafriyat Çalışmasının Başlaması, Kamp Değirmen Suyu Başına Taşınıyor” başlığı altındaki konular işlenecektir.  
Üçüncü bölümde; “Dörner’in Eşi Eleonore Dörner ya da “Abla”, Dörner’in Kızı Susanne (Evlilik soyadı: Lähnemann), Damat Ddayı Johannes Lähnemann (15 Haziran 1941 Schehllerten), Dörner’in Çevre Ahalisine Yardımları” başlığı altında verilen konular işlenecektir.
Bölümler 15 gün arayla yayımlanacak olup son bölümden sonra tüm bölümler bir arada, tekrar yayımlanacaktır.
Kommagene Krallığını keşfeden ve dünya antik tarihinde yerini almasını sağlayan Ordinaryüs Prof. Dr. Friedrich Karl Dörner tarih bilimi çevrelerince çok iyi tanınır. Ancak Kommagene varislerinin yani   bölge insanının bu değerli bilim insanıyla ilgili bilgileri yüzeysel ve sınırlıdır. Bu yazımızda, Antik Kommagene coğrafyasının kadim bir yerlisi olarak, o değerli tarihçinin hayatını yazmak suretiyle ona olan vefa borcumuzu, az da olsa, ödemeye çalışacağız. 
Dörner’in Çocukluğu ve Temel Eğitim Süreci
Dörner, 28 Şubat 1911’de Gelsenkirchen’de(1) bir maden memuru olan Karl Dörner ve eşi Bayan Klara Dörner’in çocuğu olarak dünyaya gelir.  Almanya’nın Ruhr bölgesinin orta kısmında yer alan Gelsenkirchen Dörner’in doğduğu yıllarda kömür madenciliği alanında önemli ekonomik ve sosyal gelişmeler kaydetmektedir. Dede Dörner, sanayi bölgesinde yer edinmiş saygın bir vaftiz babasıdır.  Baba Dörner de bu olanaklarından yararlanarak madencilik sahasında faaliyet alanı bulur. F. Karl Dörner buradaki yaşamını “Ben maden kulelerin gölgesinde büyüdüm” cümlesiyle özetleyecektir. 
1. Dünya Savaşının başlamasıyla birlikte Ruhr bölgesinde yaşam şartları kötüleşir. Savaşın yarattığı harabattan Dörnerler de nasibini alır. Peşi sıra baba Dörner askere alınır. 1918 yılında savaş biter ve sağ salim geri döner. Oğul Dörner de ilkokul eğitimini Doğum yeri olan Gelsenkirchen’de tamamlar. 
Dörner 1921 yılında yerel liseye kayıt hakkı kazanır. Baba Dörner de oğluna liseli olmanın armağanı olarak, Gustav Schwab’ın(2) yazmış olduğu “Klasik Antik Çağ Efsaneleri” kitabını hediye eder. Dörner, “Klasik Antik Çağla ilgili olan bu kitabın kendisinde Yunanlılar ve Romalılar hakkında daha fazla bilgi edinme merakı uyandırdığını” belirtir. Lisedeki öğretmenleri Dörner’deki bu merak ve ilgiyi fark edip onu antik dünya ile daha çok tanışmasını teşvik ederlerken baba Döner de oğlundaki ilginin gelişmesine destek olur.
Üniversite ve Akademik Kariyer Süreci
Dörner liseyi bitirdikten sonra ilgi alanına sadık kalarak, antik tarihe yönelir. 1930’da Greifswald Üniversitesi’nde öğrenimine başlar.1935’te lisans öğrenimini tamamlayarak üniversitede Doktoraya hazırlık çalışmalarına girişir. Başarılı çalışmalarını gören Alman Arkeoloji Enstitüsü Merkez Müdürlüğü Dörner’i “1936/1937 arkeoloji seyahat bursuyla” ödüllendirir. Bu ödül ona antik ülkelerle ilk temasını sağlar. Temas o kadar etkilidir ki Dörner’in hayatının odak noktası olur ve yaşamı boyunca devam eder.
1938/1940 yılları arasında, adı geçen enstitünün İstanbul Şubesinde(3) bilimsel araştırma görevine getirilir. Bu görev ona ilk defa Kommagene bölgesini ziyaret etme fırsatını verir. Bundan sonraki bilimsel faaliyetleri, ekseriyetle Kommagene Krallığı tarihi üzerinde yoğunlaşacak, burada yapacağı keşiflerle adını dünya arkeoloji tarihine altın harflerle yazdırmayı başaracaktır.                         
1938 Temmuz’unda Kommagene’ye İlk Sefer 
1938’de Türkiye’de bulunan Dörner, Kommagene bölgesine bir araştırma gezisi yapmak üzere ilgili bakanlıktan izin talebinde bulunur. Ne var ki hemen “ret” cevabı alır. Hiç hesapta olmayan bu durum şok etkisi yaratır. Dörner’i bu sıkıntıdan Hans Henning von der Osten(4) kurtarır. Osten, o sıralar (1936-1939) Ankara Üniversitesinde öğretim üyesi olup Cumhuriyet bürokrasisiyle ilişkileri ileri düzeydedir. Bu sayede Atatürk’le görüşme imkânı bulur ve ona Anadolu Antik Tarihi hakkında etkileyici bir sunum yapar. Bunun üzerine Atatürk, araştırma izninin hemen verilmesini emreder. Ayrıca, araştırma heyetinin güzergahında bulunan tüm kamu kurum ve yetkililerinin araştırma ekibine her türlü yardımı sağlamaları konusunda talimat verir. 
Yolculuk, 1938 yılının 1 Haziran’ında Ankara’dan Malatya’ya giden Doğu Ekspresi’yle başlar. 2 Haziran’da Malatya’ya varılır. O zamanın Malatya valisi İbrahim Ethem, Atatürk’ün talimatı gereği olabilecek her türlü yardım ve ilgiyi sağlar. Ayrıca, Malatya Lisesi öğretmeni Süleyman Arıkan’ı, Adıyaman’a kadar kılavuzluk etmek üzere, yanlarına verip güvenli bir yolculuk yapmaları sağlanır.  3 Haziran günü yola çıkılıp akşamın geç saatlerinde Gölbaşı’na ulaşılır. Şans eseri bir kamyonun şoför mahallinde yer bulunur ve son derece zorlu bir yol ve yolculuktan sonra Besni’ye varılır. Dörner’in geleceğinden haberdar olan ilçenin devlet erkanı uyumamış, hazırda beklemektedir. Ekip, kendilerine tahsis edilen araçla hemen yola çıkarken Adıyaman Kaymakamlığı da sahra telefonuyla gidişten haberdar edilir. Sabahın 4’ünde Adıyaman’a ulaşan Konuklar, kendileri için Halkevinde hazırlanan yerde dinlenmeye çekilir. 
İlçe erkanı, günün akşamında garnizon bahçesinde misafirlerin onuruna bir şölen tertipler. Devrisi günün sabahında (5 Haziran Pazar günü) Pirin’e (Perre) kısa bir gözlem gezisi yapılır. Bu kısa araştırmadan sonra, Adıyaman Kaymakamının kendilerine tahsis ettiği kendi makam Jeep’iyle Nemrut Dağı’na gitmek üzere yola çıkılır. Araçla yapılan zorlu yolculuk ve yol Cendere Köprüsünde son bulur. Alut (Tavsi/Damlacık) Nahiye Müdürü sahra telefonuyla Dörner’in gelişinden haberdar edilmiştir. O da binek ve yük hayvanlarını Cendere Köprüsünde hazır bekletmektedir. Dörner, hatıralarında Nahiye Müdürü Ahmet Hamdi Arslan’ın, karşılarına çıkan zorlukları aşmada her türlü yardımı sağladığını belirterek minnettarlığını ifade eder.  
Geceyi Tavsi’de (Alut/Damlacık) geçiren ekip sabahleyin Eski Kâhta’ya gidip Yeni Kalenin ölçüm işine başlar. Zahmetli bir uğraştan sonra kalenin ölçekli bir planı çıkarılır. Ayrıca, iyi korunmuş birkaç kitabenin fotoğrafları çekilip örnekleri çıkarılır. Gece, Eski Kâhta meydanındaki dutların altında, sivrisineklerin saldırılarını hiç hesaba katmadan, portatif karyolalarında yatmaya karar verilir. Sabah olduğunda yüz-göz şişmiş halde uyanırlar. Bu sivrisinek işkencesi Dörner için bir ders olacak ve cibinlik taşımanın gerekli olduğunu her zaman aklında tutacaktır.
Devrisi gün, yarım kalmış ölçüm işleri tamamlanır ve akşama doğru, Müdür Arslan Beyin ayarlamış olduğu binek hayvanlarıyla Nemrut Dağına gitmek üzere yola çıkılır. Birkaç saatlik yolculuktan sonra Horik mezrasına varılır. Gece, sivrisineklerin hiç uğramadığı damda rahat bir uyku çekilir ve sabahın erken saatinde dağa çıkılır. Orda da bazı ölçüm ve tespitler yapılıp Gerger’e gitmek üzere geri dönülür.
Bu yolculuk için de binek hayvanları kiralanmıştır. Dörner, bu zorlu yolculuklarda, askerlik yaptığı atlı topçu birliğindeki sıkı binicilik eğitiminin epeyce işe yaradığını, biraz da övünerek ifade eder. Gerger Kalesindeki gözlem ve ölçümler tamamlandıktan sonra Samsat’a gitmek üzere geri dönülür. İlk Mola yeri Tokaris’tir. Peşi sıra Samsat’a varılır. Burada birkaç gün geçirildikten sonra Dörner’in bölgeye yaptığı ilk keşif gezisi son bulur. Bir dahaki geliş, araya giren 2. Dünya Savaşı nedeniyle ancak 1951 yılında gerçekleşebilecektir.
Evlilik ve Savaş Yılları
Dörner 1938’de, kendisinden bir yaş küçük olan Filolog dr. Eleonore Benary ile evlenir. Yeni evliler, 1938’den 1940 yılına kadar, Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün Karl Dörner’e verdiği görev nedeniyle, İstanbul’da kalır.1940 yılında Josef Keil(5) Dörner’i asistan olarak Viyana’ya çağırır.  Viyana’da 1942’de kızı Susanne doğar. Akabinde Dörner askere çağrılır ve bilimsel çalışmalarını askıya alır.
Kaderin dramatik tezahürü, baba Karl Dörner’de birinci Dünya Savaşı’na katılmış, savaş bitiminde sağ selim geri dönmüştür. Ne yazık ki Oğul Dörner o kadar şanslı değildir.  Savaşın sonuna doğru Doğu Prusya’da ağır yaralanır. Ayni bölgedeki evleri de yerle yeksan olmuştur. Yıllarca biriktirdikleri kitap ve değerli belge de yok olur. Sıkıntılı bir süreçten sonra Dörner’in sağlığı düzelirken, harap olmuş ülkesinde sağ kalmayı başaran eşi ve çocuğuna kavuşur. Bilimsel çalışmalarına da kaldığı yerden devam eder.
Dörner, 1945-1950 yılları arasında öğretim görevlisi olarak çalışıp Antik Tarih ve Epigrafi(6) doktorası alır. Peşi sıra “Üniversitede Ders verme yeterliliği” (Türkçede akademik unvan olarak tam karşılığı yok) unvanını alır. 1963’te “profesör”, 1965’te ordinaryüs profesör olur.
1971 yılında, çalışmaları için çok önemli olan “Küçük Asya Araştırma Merkezi”ni kurar.1976 yılında emekli olur ve torunlarıyla daha çok vakit geçirmek üzere 1983’te Nürnberg’deki kızının yanına taşınır. 10 Mart 1992’de vefat eder.
Dipnotlar:
(1) Gelsenkirchen: Almanya’nın 20. yüzyılın ortalarında kömür madenciliği ve çelik üretimiyle ünlenen bir kenti 
(2) Gustav Benjamin Schwab: (19 Haz. 1792-4 Kasım 1850) Alman profesör, yazar, papaz ve yayıncı  
(3 İstanbul’daki Alman Arkeoloji Enstitüsü- Almanca Kısaltması: DAI
(4) Hans Henning von der Osten : d. 31 Ekim 1899, ö. 30 Haziran 1960, Alman Arkeolog, Akademisyen ve asker
(5) Josef Keil: 13 Ekim 1878 – 13 Aralık 1963 yılları arasında yaşamış Avusturyalı tarihçi, epigrafi ve arkeoloğudur
(6) Epigrafi: Anıtlar üzerindeki kitabe ve yazıları inceleyen bilim 
Kaynak Kitaplar: 
Friedrich Karl Dörner, Nemrut Dağı’nın Zirvesinde Tanrıların Tahtları, T.T. Kurumu Yayınları 
Frıeıdrıch Karl Dörner ve Theresa Goell, ARSAMEIA AM NYMPHAIOS, Berlin 1963
Friedrich Karl Dörner, KOMMSGENE Alexsej von Asualenko'nun resim gezisinin fotoğrafları ve Katharina von Asualenko, Eleonore Dörner ve Cristian Jensen'in katkılarıyla, Almanya 1971
Eleonore Dörner, Nemrut Dağında İlahlar arasında, Kültür Bakanlığı yayınları 1992
Online Kaynaklar:
Münster Üniversitesi, erişim 15 Mayıs 2025
https://www.uni-muenster.de/AsiaMinor/forschungsstelle/Geschichte/f.k.doerner.html
Vikipedi erişim 10 Mayıs 20225:
https://de.wikipedia.org/wiki/Eleonore_D%C3%B6rner
Münster Üni. Küçük Asya Araştırma Merkezi Erişim: 15 Mayıs 2025
https://www.uni-muenster.de/AsiaMinor/forschungsstelle/Geschichte/f.k.doerner.html
Vikipedi Erşim 10 May 2025:
https://translate.google.com.tr/translate?hl=tr&sl=de&tl=tr&u=https%3A%2F%2Fde.wikipedia.org%2Fwiki%2FJohannes_L%C3%A4hnemann&anno=2
Erişim 07 Haz 2025: Fluegel2012-Erinnerungen.pdf